O‘zbekistonda ipoteka subsidiyasi: kimlar olishi mumkin va qanday murojaat qilish kerak?

2025-yilda O‘zbekistonda fuqarolarning turar-joy sharoitlarini yaxshilash maqsadida davlat subsidiyalash dasturi davom etmoqda. Bu aholining ehtiyojmand qatlamlariga qulay shartlarda uy-joy sotib olish imkonini beruvchi ijtimoiy qo‘llab-quvvatlashning asosiy usullaridan biridir. Ushbu maqolada subsidiyalar nimaligi, ularga kimlar da’vogar bo‘lishi mumkinligi, qanday hujjatlar talab etilishi va ularni rasmiylashtirish jarayoni qanday kechishi haqida batafsil ma’lumot beramiz.

Subsidiya - bu davlat tomonidan yordamsiz uy-joy sotib olishga qiynalayotgan fuqarolarga ko‘rsatiladigan moliyaviy yordam. U ipoteka bo‘yicha boshlang‘ich to‘lovning bir qismini qoplashi yoki kredit foizlarini qoplaydi.

Subsidiyalarni moliyalashtirish davlat byudjetidan amalga oshiriladi va ularning taqsimlanishini tegishli idoralar nazorat qiladi. Shu tariqa, davlat mablag‘larni haqiqatan ham ehtiyojmand fuqarolar olishini kafolatlaydi.

Subsidiyalar O‘zbekiston fuqarolari uchun mo‘ljallangan. Tanlov mezonlari Toshkent shahrida 2,7−9,2 EKIH (3,1−10,6 mln so‘m) va boshqa hududlarda 2,7−8 EKIH (3,1−9,2 mln so‘m) oralig‘idagi daromadni o‘z ichiga oladi.

O‘zbekistonda ipoteka subsidiyasiga quyidagilar da’vogar bo‘lishlari mumkin:

- Shaxsiy uy-joyiga ega bo‘lmagan fuqarolar (shuningdek, ular bilan birga istiqomat qiluvchi oila a’zolari).

- Er-xotinning yoshi 30 dan oshmagan yosh oilalar.

- Mamlakatga qaytgan va davlat qo‘llab-quvvatlash dasturida rasman ro‘yxatdan o‘tgan mehnat muhojirlari.

- Qishloq va chekka hududlarda faoliyat yuritayotgan ijtimoiy soha xodimlari (shifokorlar, o‘qituvchilar, ijtimoiy xodimlar, huquqni muhofaza qilish organlari xodimlari).

- Og‘ir hayotiy vaziyatga tushib qolgan ayollar (masalan, yolg‘iz onalar, beva ayollar).

- Nogironligi bo‘lgan shaxslar yoki og‘ir surunkali kasalliklarga chalinganlar.

Davlat vaqti-vaqti bilan subsidiya olish huquqiga ega bo‘lgan fuqarolar toifalari ro‘yxatini qayta ko‘rib chiqadi va kelajakda bu ro‘yxat kengaytirilishi mumkin.

Subsidiyalarni taqsimlash jarayoni bir necha bosqichda amalga oshiriladi, bunda ariza beruvchining quyidagi mezonlarga muvofiqligi tekshiriladi:

- Shaxsiy mulkda uy-joyning mavjudligi. Agar shaxsning allaqachon kvartirasi yoki uyi bo‘lsa, u davlat yordamiga da’vogar bo‘la olmaydi.

- Moliyaviy ahvol. Davlat ariza beruvchining haqiqatan ham subsidiyaga muhtojligini, shu bilan birga ipoteka majburiyatlarini to‘lashga qodir ekanligini aniqlash uchun uning daromad darajasini baholaydi.

- Ijtimoiy holat. Yordam birinchi navbatda fuqarolarning himoyaga muhtoj toifalariga ko‘rsatiladi.

- Sog‘liq holati. Nogironlik va surunkali kasalliklar yordam olish uchun asos bo‘lishi mumkin.

Arizalar topshirilgandan so‘ng, davlat organlari hujjatlarni tekshiradi, oluvchilar ro‘yxatini tuzadi va natijalarni rasmiy platformalarda e’lon qiladi.

Ariza topshirish uchun quyidagi hujjatlar to‘plamini yig‘ish lozim:

- Ariza beruvchining pasporti.

- Oilaviy ahvolni tasdiqlovchi hujjatlar (nikoh tuzilganligi, farzandlar tug‘ilganligi, nikohdan ajralganlik to‘g‘risidagi guvohnomalar va boshqalar).

- Yashash joyi bo‘yicha ro‘yxatdan o‘tganlik to‘g‘risidagi ma’lumotnoma.

- Shaxsiy mulkda uy-joy yo‘qligini tasdiqlovchi hujjatlar.

- Ariza beruvchi va hamqarz oluvchilarning daromadlari haqidagi ma’lumotnoma.

- Daromadlar to‘g‘risidagi deklaratsiya (qo‘shimcha daromad manbalari mavjud bo‘lsa).

Hujjatlarni my.gov.uz raqamli platformasi orqali elektron tarzda yuborish mumkin, bu esa arizalarni ko‘rib chiqish muddatini qisqartiradi.

Arizani ikki usulda topshirish mumkin:

- Har bir tuman va shaharda joylashgan Davlat xizmatlari markazlari (DXM) orqali shaxsan.

- Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali – my.gov.uz orqali onlayn.

- Platformada ro‘yxatdan o‘tish.

- Ariza shaklini to‘ldirish.

- Zarur hujjatlarni yuklash.

Arizaning ko‘rib chiqilishini kutish (7 ish kunigacha). Barcha ma’lumotlar tekshirilgandan so‘ng, ariza beruvchi qaror haqida xabarnoma oladi.

Ariza ma’qullangandan so‘ng quyidagilar zarur:

- Uy-joy tanlash va quruvchi bilan shartnoma tuzish. Bu yangi kvartira yoki ikkilamchi bozordagi uy-joy bo‘lishi mumkin (agar dastur bunga ruxsat bersa).

- Bankda ipoteka kreditini rasmiylashtirish. Bunda bank subsidiya dasturining ishtirokchisi bo‘lishi shart.

- Boshlang‘ich to‘lovni kiritish. Agar subsidiya qiymatning bu qismini qoplasa, summa ko‘chmas mulk sotuvchisining hisobiga o‘tkaziladi.

- Kredit shartnomasini imzolash. Barcha rasmiyatchiliklar bajarilgandan so‘ng, bank subsidiya tasdig‘ini oladi va mablag‘larni quruvchining hisob raqamiga o‘tkazadi.

O‘zbekistonda uy-joy sotib olishda davlat yordamining ikki shakli mavjud:

- Boshlang‘ich to‘lov uchun subsidiya - ipoteka rasmiylashtirishda majburiy boshlang‘ich to‘lovning bir qismini qoplaydi.

- Kredit foizlarini qisman qoplash uchun subsidiya - foiz to‘lovlarining bir qismini qoplash orqali qarz oluvchining yukini yengillashtiradi.

Tanlov dastur shartlari va ariza beruvchining moliyaviy ahvoliga bog‘liq bo‘ladi.

Barcha hujjatlar imzolanib, kredit rasmiylashtirilgandan so‘ng, subsidiya 5 ish kuni ichida bankning hisob raqamiga o‘tkazib beriladi.

Shunday qilib, O‘zbekistonda ipotekani subsidiyalash davlat dasturi aholini ijtimoiy qo‘llab-quvvatlashning samarali vositalaridan biri hisoblanadi. U aholining himoyaga muhtoj qatlamlariga uy-joy masalasini yanada qulay shartlarda hal qilishga yordam beradi va shu bilan birga ko‘chmas mulk bozorining rivojlanishini rag‘batlantiradi. Zarur mezonlarga javob bergan holda, har bir fuqaro ariza topshirishi va ariza ma’qullangan taqdirda, davlatdan o‘z uy-joyiga ega bo‘lishda haqiqiy yordam olishi mumkin.