Ипотекани расмийлаштириш ҳаётдаги энг муҳим молиявий қадамлардан биридир. Қабул қилинган қарор нафақат кейинги 10-20 йилдаги харажатларга, балки умумий ҳаёт сифатига, стресс даражасига, баъзи ҳолларда эса ҳатто сотиб олинган уй-жой тақдирига ҳам таъсир қилади. Шунинг учун қарз олувчилар кўпинча қандай хатоларга йўл қўйишини ва улардан қандай қочиш кераклигини тушуниш муҳимдир.

Энг кенг тарқалган хатолардан бири - ипотекани биринчи учраган банкда расмийлаштириш, кўпинча қарз олувчининг аллақачон ҳисоб рақами ёки иш ҳақи картаси мавжуд бўлган банкда. Бу қулай ва тез ечим бўлиб туюлади, айниқса банк "шахсий" шартларни таклиф қилаётган бўлса.

Бироқ, аслида ҳатто йирик банклар ўртасида ҳам ипотека шартлари йиллик 2-5 фоизгача фарқ қилиши мумкин. Кредитнинг узоқ муддатлилигини ҳисобга олсак, бу ўн минглаб доллар ёки миллионлаб сўм ортиқча тўловни англатиши мумкин.

Нима қилиш керак: Турли банкларнинг камида 3-5 та таклифини таққослашдан эринманг. Нафақат номинал фоиз ставкасига, балки комиссия, суғурта, қўшимча тўловларни ўз ичига олган кредитнинг тўлиқ қийматига (ПСК) ҳам эътибор қаратинг. Муддатидан олдин тўлаш шартлари, қайта молиялаштириш имконияти ва кредитга хизмат кўрсатиш қулайлигига алоҳида эътибор беринг.

Банк қоғозда чўнтагингизга сиғадиган суммани маъқуллаши мумкин, аммо ҳаётда бу тўловлар учун доимий курашга айланади. Одамлар ўз кучларини ортиқча баҳолашга моил, айниқса, катта қарорлар қабул қилиш пайтида: "Эплайман, ахир беришяпти-ку."

Кўпинча қарз олувчилар ўзлари учун молиявий захира қолдирмасдан, максимал миқдордаги маблағни олишади ва қиммат турар жойни танлашади. Натижада иш ҳақининг озгина кечикиши, касаллик ёки даромаднинг пасайиши ҳам фалокатга айланади.

Нима қилиш керак: Ипотека тўловини оиланинг умумий даромадининг 30-40 фоизидан ошмайдиган қилиб ҳисобланг. "Орзудаги уй"ни қувиб, стрессда яшагандан кўра, оддийроқ уй олиб, хотиржам яшаган маъқул. Жорий харажатлар, коммунал тўловлар, тиббий хизматлар, фарзандларни ўқитиш ва бошқа мажбуриятлар учун доимо захира қолдиринг.

Ҳуқуқий тил, узун ҳужжатлар ва майда шрифт - буларнинг барчаси ипотека шартномасини ўқишни ёқимсиз қилади. Кўпчилик шунчаки менежерга ишониб, тафсилотларга эътибор бермасдан ҳужжатларга имзо чекади. Кейин эса ҳайратда қолиб, қуйидагиларни аниқлашади:

муддатидан олдин тўлаш учун жарималар,

шартлар бузилганда фоиз ставкасини ошириш имконияти,

"керакли" суғурта компанияси орқали суғурталаниш мажбурияти,

тўлов жадвали ўзгарганда олинадиган комиссиялар ва ҳоказо.

Нима қилиш керак: Имзолашдан олдин шартномани тўлиқ ўқиб чиқинг. Тушунарсиз бандлар бўлса, саволлар беринг ёки мустақил ҳуқуқшунос билан маслаҳатлашинг. Айниқса, фоиз ставкасининг ўзгариши, муддатидан олдин тўлаш, суғурта ва форс-мажор ҳолатлари билан боғлиқ бўлимларни диққат билан ўрганиб чиқинг. Йодингизда бўлсин: имзолаганингиздан сўнг, сиз тўлиқ ҳуқуқий жавобгар бўласиз.

Ипотека фақат даромад ҳақида эмас, балки барқарорлик ҳақида ҳам. Ҳатто барқарор ишингиз ва яхши маошингиз бўлса ҳам, кутилмаган вазиятлардан ҳеч ким кафолатланган эмас: ишдан бўшатилиш, касаллик, буюртмалар камайиши, оилавий шароитлар. Жамғармасиз ҳар қандай оғиш тўловларнинг кечикишига, жарималарга ва ҳатто уй-жойдан маҳрум бўлишга олиб келиши мумкин.

Нима қилиш керак: Ипотека олишдан олдин, албатта, "молиявий ёстиқ" тўпланг - бу оиланинг барча ойлик харажатларини (шу жумладан ипотека тўловини) камида 3-6 ой давомида қоплайдиган миқдор. Бу пулларни таъмирлаш, мебель ёки техника сотиб олишга сарфлаш мумкин эмас - улар фақат фавқулодда вазиятлар учун сақланиши керак. Бу сизга ҳар қандай ҳаётий вазиятда хотиржамлик ва мослашувчанлик беради.

Хатоликлардан қочиш ва ипотекани ортиқча муаммоларсиз расмийлаштиришни хоҳласангиз - SalomUy ипотека брокерига мурожаат қилинг. Биз сизга таклифларни солиштириш, шартларни тушуниб олиш ва мос вариантни танлашда ёрдам берамиз - бу жараён стресссиз ва ортиқча қоғозбозликсиз амалга оширилади.