Тошкентда экологик исҳлотлар бошланди: қатъий назорат, чекловлар, сунъий кўллар ва янги қоидалар

Тошкент шаҳрида ҳаво сифати кескин ёмонлашгани, чангланиш даражасининг ўсиши, транспорт оқимининг ортиши ва қурилиш ишларининг кўпайиши натижасида экологик вазият стратегик муаммога айланди. Президент Шавкат Мирзиёев томонидан қабул қилинган янги фармон пойтахтда экологик барқарорликни таъминлаш мақсадида катта ваколатга эга махсус комиссия тузилишини белгилади.

Янги фармон нафақат муаммоларни бартараф этишни, балки Тошкентда яшаш сифати ва соғлом муҳит яратишни амалий чора-тадбирлар орқали таъминлашни мақсад қилади.

Фармонга кўра, тузилган Махсус комиссиянинг қарорлари барча давлат ташкилотлари, хусусий сектор ва фуқаролар учун мажбурий ҳисобланади. Комиссия қуйидаги йўналишларда чекловлар ва мажбурий талабларни белгилайди:

• Тошкентда юк ташиш автотранспортига вақтинчалик чекловлар
• Тоқ/жут кунларда ҳаракатланиш тизимини жорий қилиш (электромобиллар мустасно)
• Алоҳида кўчаларда ҳаракатни қисман чеклаш

Бу чоралар йўллардаги тиғизликни пасайтириш ва ҳавога чиқадиган зарарли моддалар миқдорини камайтиришни кўзда тутади.

• Ифлослантирувчи объектларни вақтинча ёки тўлиқ тўхтатиш
• Тошкентдан ташқарига кўчирилиши зарур бўлган корхоналар рўйхатини шакллантириш
• Ташланмалар меъёрдан ошган ҳолларда фаолиятни тўхтатиш

Комиссия бир ҳафта давомида 500 м² ва ундан катта қурилиш майдонларида текширув ўтказади. Қуйидаги талаблар қатъий жорий этилади:

• 🔹 Майдоннинг 25% ҳудуди кўкаламзорлаштирилган бўлиши
• 🔹 Сув пуркагичлар ўрнатилиши
• 🔹 Автоғилдирак ювиш хоналари мавжуд бўлиши
• 🔹 Қум/қурилиш материаллари ПВХ тент билан ёпилган ҳолда ташилиши
• 🔹 Чанг кўтарилишини олдини олиш бўйича мажбурий талабларга риоя

Майдони 1000 м²дан катта объектларда фон мониторинг станциясини ўрнатиш — қурилишни давом эттириш учун асосий шарт.

• Хусусий ҳудудлардаги дарахт ва кўчатларни суғориш учун ичимлик сувидан фойдаланиш бўйича чеклов (00:00–05:00) бекор қилинди
• Бино ва уйлар учун махсус сув резервуарлари ўрнатилади

• Дарахт ва буталар ҳафтасига 3 марта ювилади
• Биринчи ярим кунда мунтазам суғориш

Шаҳар иқлим барқарорлиги ва ҳаво тозалигини ошириш мақсадида:

• Пойтахтнинг шарқ, ғарб, шимол ва жануб йўналишларида кеми 3 тадан сунъий кўл барпо этилади
• Фавворалар сони 2 баравар кўпайтирилади
• Лойиҳалар 2026 йилга qadar якунига етказилади

• Барча иссиқхоналар табиий газга ўтказилади
• 200 м²дан катта иссиқхоналарда чанг-газ тозалаш ускуналари мажбурий

• Юридик шахс мансабдорлари учун жарима 5 баробарга,
• Жисмоний шахслар учун 3 баробарга оширилади
• Ёнилғи моддалар ёқилгани аниқланса — қозонхона мусодара қилинади, жиноий жавобгарлик белгиланади

2025 йил охирига қадар:

• 347 та автоматлашган мониторинг станцияси ўрнатилади
• Air Monitoring Uzbekistan платформаси ишга туширилади
• Барча мавжуд станциялар ягона тизимга уланади

Шунингдек, махсус лаборатория ташкил этилади ва ҳаво тозалагич ускуналарини олиб кириш божхона божидан озод этилади.

Тошкентда ифлосланишга катта таъсир кўрсатадиган 2010 йилгача ишлаб чиқарилган, Евро-4 стандартига жавоб бермайдиган автомобиллар trade-in орқали янгиланади.

Бу система аҳолини экологик хавфсизроқ транспортга ўтишга рағбатлантиради.

2026 йилда қуйидаги эколойиҳа амалга оширилади:

• Барча туманларда 5 км дан кам бўлмаган яшил ҳудуди паст кўчалар танланади
• «Сояли сайр кўчалари» ташкил этилади
• Кичик ҳалқа йўли бўйлаб 33 км “Яшил коридор” барпо этилади
• 700 та чорраҳада интеллектуал светофорлар ўрнатилади

Ўзбекистонда ЯССТ тавсиялари асосида:

• Ҳаво сифати индекси (яшил, сариқ, қизил, жигарранг) тасдиқланади
• Маска тақиш ва бошқа амалий тавсиялар ishlab chiqiladi
• Ҳаво кескин ёмонлашганда тезкор огоҳлантириш тизими жорий этилади

Янги фармон — бу қисқа муддатли эмас, стратегик узоқ муддатли экоплан. Унинг асосий мақсадлари:

• ҳавонинг PM2.5 кўрсаткичларини пасайтириш
• яшаш шароитларини яхшилаш
• экологик хавфсиз шаҳар муҳитини яратиш
• транспорт, қурилиш ва саноат фаолиятини экологик нормаларга мувофиқлаштириш

Тошкентда амалга ошириладиган бу ислоҳотлар нафақат пойтахт аҳолисига, балки мамлакатнинг барча ҳудудларига экологик стандартлар жиҳатидан намуна бўлиши мумкин.