Тошкент шароитида хонадон ҳавосини тозалаш
Ўқиш вақти 4 дақиқа
2025-йил 27-ноябр

Мазмуни
Сўнгги йилларда Тошкентда ҳаво сифати долзарб мавзулардан бирига айланди. Қишдаги қуруқ шамоллар, ёздаги чангли кунлар, йил давомидаги қурилиш ишлари ва автомобиль ҳаракати одамларнинг уй ичида нафас олишига ҳам таъсир қилади. Кўпчилик фойдаланувчилар “ойна ёпиқ бўлса ҳам хоналар тез ифлосланади” деб шикоят қилади.
Бу кузатувлар бегона эмас: Тошкентда PM2.5 даражаси кўп куни меъёрдан юқори бўлади, қурилиш лойиҳалари эса деярли ҳар бир туманда амалга оширилмоқда. Бундай шароитда хонадон ичидаги ҳавони тоза ушлаб turish учун оддий тозалаш етарли эмас — комплекс ёндашув талаб этилади.
SalomUy сиз учун экологик вазият, маҳаллий иқлим, қурилиш жараёнлари ва реал фойдаланувчи тажрибасига асосланган тўлиқ қўлланма тайёрлади.
Нима учун Тошкентда хона ҳавоси тез ифлосланиб кетади?
Тошкентда ҳаво ифлосланишининг бир нечта асосий сабаблари бор. Улар ҳар бир хонага, айниқса йўллар ёнидаги ёки қурилиш давом этаётган ҳудудлардаги уйларга тез таъсир қилади.
1. Майда PM2.5 ва PM10 заррачаларининг кўплиги
PM2.5 — диаметри 2,5 микрондан кичик бўлган кўринмас чанг заррачалари. Уларни на кўз, на оддий фильтр ушлаб қололмайди.
Тошкентда бу заррачалар қуйидагилардан келиб чиқади:
- қурилиш ишлари,
- автомобиль чиқиндилари,
- қиш ойларидаги иситиш тизимлари,
- чангли шамоллар,
- қурғоқчилик ва яшил ҳудудларнинг етарли эмаслиги.
PM2.5 хонага микрочиқишлар орқали ҳам кириб келади, шу учун “ойна ёпиқ бўлса ҳам” деган муаммо кўп учрайди.
2. Қурилиш майдонларининг кўплиги
Тошкентдаги қурилиш суръати юқори. Янги уйлар, йўллар, савдо марказлари, реконструкциялар — буларнинг барчаси ҳавода цемент, гипс, бетон, қум ва металл чангларини пайдо қилади.
Бундай чанг:
- ойна ромлари орасидаги микрочиқишлардан ўтади,
- подоконникларда жинс кўринишида йиғилади,
- хона ичида тез тарқалади.
3. Қуруқ иқлим ва паст намлик
Тошкентда намлик кўпинча 15–25%, ёзда эса 20–35% атрофида бўлади.
Бу ҳолатда:
- чанг кўпроқ кўтарилади,
- ҳаво қаттиқ, оғир ва ноқулай туюлади,
- аллергия кучаяди.
4. Автомобиль ҳаракати ва йўлга яқинлик
Кўплаб уйлар йўлларга яқин жойлашган.
Автомобиль чиқиндилари, резина заррачалари ва иссиқ ҳаракат хоналарга кириб, ҳаво сифатини кескин пасайтиради.
5. Уйларда вентиляциянинг етарли эмаслиги
Пластик ойналар юқори герметиклик беради, аммо табиий шамоллатишни чеклайди. Агар уйда ташқи вентиляция тизими йўқ бўлса:
- CO₂ тез кўпайиб кетади,
- ҳаво тўйинмайди,
- намлик баланс бузилади,
- плесень (занг) пайдо бўлиши мумкин.
Хонадон ҳавосини тозалашнинг энг самарали усуллари (SalomUy тавсияси)
Бирор бир усул алоҳида ҳал қилмайди. Энг яхши натижа — комплекс ёндашув.
1. HEPA H13–H14 фильтрли ҳаво тозалагич — Тошкент учун №1 ечим
Бу аппаратлар ҳавони катта тезликда айлантириб, майда заррачаларни ҳам ушлаб қолади.
HEPA нима учун муҳим?
- 99,95% заррачаларни фильтрлайди
- PM2.5, қурилиш чанглари ва аллергияга сабаб бўлувчи элементларни йўқотади
- кўмирли фильтр ҳидларни йўқотади
- болалар ва нафас йўли сезгир одамлар учун жуда муҳим
Қайси моделлар мос келади?
- Xiaomi Air Purifier
- Dyson
- Philips
- Gree
2. Ҳавони 40–55% намликда ушлаш
Тошкентда намлик доим паст, шунинг учун намлантиргич — ҳар бир уй учун зарур.
Самараси:
- чанг учиб юрмайди, пастга тушади
- ҳаво енгил ва салқинлашади
- терининг қуриши камаяди
- аллергия белгилари камаяди
- уйдаги иқлим соғломлашади
H3: 3. Тўғри вақтда шамоллатиш (бу жуда муҳим)
Тошкентда “шамоллатсам чанг киради” деган фикр тўғри, лекин тўғри вақтни аниқлаш мумкин.
Энг яхши вақт:
- 06:00 – 10:00
- 22:00 дан кейин
Қайси вақтда шамоллатмаслик керак:
- чангли кунларда
- қурилиш фаол пайтда (куни бўйи)
- шамолсиз, туманли кунларда
4. Ойналарни герметизация қилиш ва чангга қарши тўр ўрнатиш
Ойналардаги микрочиқишлар асосий муаммо.
Нима қилиш керак:
- зичлагичларни (уплотнителларни) янгилаш
- тавақаларни (створкаларни) созлаш
- москит тўрининг зич турини ўрнатиш
- “Dust Stop” тўрлари
- пардаларни қўшимча тўсиқ сифатида қўллаш
5. Уйни тўғри тозалаш
Самарали бўлиши учун:
Қилиш керак:
- HEPA фильтрли робот-пылесос — ҳар куни
- 2–3 марта намли тозалаш
- микрофибра билан юзаларни артиб туриш
- кондиционер фильтрларини тозалаш
- катта миқдордаги матоларни камайтириш
Қилмаслик керак:
- гиламларни уй ичида қоқиш
- қуруқ щётка билан тозалаш
- кучли ҳидли кимёвий воситалар билан ишлаш
6. Ички ифлосланиш манбаларини камайтириш
Баъзан муаммо ташқаридан эмас, ичида пайдо бўлади.
Ифлослантирувчилар:
- пишириш пайтидаги ис тутуни
- свечалар, ладан ва хушбўйлагичлар
- эски гиламлар
- чанг йиғадиган пардалар
- фильтри ифлос кондиционер
7. Ўсимликлар орқали микроклиматни яхшилаш
Тўлиқ тозаламайди, лекин микроклиматни яхшилайди.
Энг яхши вариантлар:
- сансевиерия
- хлорофитум
- фикус
- спатифиллум
Тошкент туманларида экологик вазият — SalomUy таҳлили
Тозароқ ҳаволи ҳудудлар:
- Юнусободнинг юқори қисми
- Яшнабод
- Мирзо Улуғбекнинг айрим ҳудудлари
- Олмазор (Яшил ҳудудларга яқин жойлар)
Чангланиш кўп ҳудудлар:
- Сергели (курилиш кўп)
- Янгихаёт
- Яккасарой (тирбандлик)
- Чилонзор (зичлик юқори)
Хонадонда тоза ҳавони таъминлаш учун чек-лист
- 1HEPA H13/H14 фильтрли тозалагич
- 240–55% намлик
- 3Ойнани герметизация қилиш
- 4Шамоллатиш — эрталаб ва кечқурун
- 5Робот-пылесос + намли уборка
- 6Вентиляцияни текшириш
- 7Кондиционер фильтрларини ювиш
- 8Матолар ва ковёрларни камайтириш
- 9Растения қўшиш
- 10PM2.5 датчикдан фойдаланиш
Кўп бериладиган саволлар (FAQ)
1. Нега ойна ёпиқ бўлса ҳам хоналар чанг бўлади?
- Микрочиқишлар ва ички манбалар (мато, парда, мебель) чангни кўпайтириб туради.
2. Қайси тозалагични олиш яхши?
- HEPA H13/H14, CADR 300+, PM2.5 сенсорли моделлар.
3. Намлантиргич ёзда ҳам керакми?
- Ҳа. Тошкентда ҳаво йил давомида қуруқ.
4. Ўсимликлар ҳавони тўлиқ тозалайдими?
- Йўқ, аммо микроклиматни яхшилайди.
5. Қайси туман экология бўйича яхшироқ?
- Юнусобод, Яшнабод ва айрим Мирзо Улуғбек ҳудудлари.
2025-йил 27-ноябр

