Ўзбекистонда 2025 йилда ҳар бир кишига қанча квадрат метр уй-жой майдони ажратилиши керак: батафсил қўлланма

Уй-жой ҳар бир инсоннинг асосий эҳтиёжларидан биридир. Ўзбекистонда қулай яшаш шароитларини таъминлаш мақсадида қонунчилик бир кишига тўғри келадиган уй-жой майдонининг минимал меъёрларини қатъий белгилайди. Ҳар бир кишига қанча квадрат метр уй-жой майдони тўғри келиши масаласи, айниқса, оилалар, ёш мутахассислар, ногиронлар ва уй-жой шароитларини яхшилашга муҳтож фуқаролар учун долзарбдир.

Ушбу мақолада биз уй-жой майдонининг ижтимоий меъёрлари, қонунчилик талаблари ва Ўзбекистон Республикаси фуқаролари учун амалий тавсияларни батафсил кўриб чиқамиз.

Уй-жой майдонининг ижтимоий меъёри - бу бир кишига ажратиладиган уй-жойнинг минимал ўлчамидир. Бу меъёр Ўзбекистон Республикасининг Уй-жой кодекси билан тартибга солинади ва барча давлат ҳамда маҳаллий уй-жой дастурлари учун мажбурийдир.

Ижтимоий норманинг асосий мақсади ҳар бир фуқарога минимал санитария-гигиена шароитлари ва яшаш қулайлигини таъминлашдир. Норма давлат уй-жой фондига тегишли уйлардан квартира берилганда ёки ижарага олинган уй-жойга жойлашганда бир кишига қанча квадрат метр тўғри келишини белгилайди.

Ўзбекистон Республикаси Уй-жой кодексининг 42-моддасига кўра, уй-жой майдонининг энг кам ижтимоий нормаси бир кишига 16 квадрат метрни ташкил этади.

Ногиронлар аравачасида ҳаракатланадиган шахслар учун бу меъёр кўпайтирилган ва 23 квадрат метрни ташкил этади. Ушбу талабларга аҳолига уй-жой тақдим этувчи барча ҳокимият органлари ва қурувчилар риоя қилишлари шарт.

Бу нормалар қонун билан мустаҳкамланган бўлиб, уларга риоя этилиши маҳаллий ҳокимият органлари - вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликлари, шунингдек Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши томонидан назорат қилинади.

Асосий ижтимоий меъёрдан ташқари, Ўзбекистон Уй-жой кодекси фуқароларнинг айрим тоифаларига қўшимча турар жой майдони берилишини назарда тутади:

1. 1Тиббий ҳужжатлар билан тасдиқланган оғир сурункали касалликларга чалинган фуқаролар.
2. 2Бажарилаётган иш шароити ва хусусиятига кўра қўшимча майдон зарур бўлган шахслар (масалан, ўқитувчилар, тиббиёт ходимлари, уйда катта иш юкламасига эга мутахассислар).

Қўшимча майдон алоҳида хона сифатида ёки бир кишига камида 18 квадрат метр ҳажмида тақдим этилиши мумкин.

Шундай қилиб, қонунчилик фуқароларнинг шахсий эҳтиёжларини инобатга олади ва уларга қулай яшаш учун қўшимча шароитларни таъминлайди.

Уй-жойни ижарага олувчи ўз оила аъзоларини қўшимча рухсатсиз кўчириб киритиш ҳуқуқига эга. Бошқа фуқароларни кўчириб киритишга турар жой майдонининг ижтимоий меъёрига риоя этилган ҳолда рухсат берилади.

Агар хонадонда вояга етмаган болалар ёки меҳнатга лаёқатсиз ёлғиз ота-оналар истиқомат қилаётган бўлса, хонадон майдонига оид чекловлар юмшатилиши мумкин. Ижара шартномасига киритилган барча кўчириб келтирилган фуқаролар турар жойдан фойдаланишда тенг ҳуқуқларга эга бўладилар.

Бу уй-жой майдонини барча яшовчилар ўртасида адолатли тақсимланишини таъминлайди ва хонадонларнинг ҳаддан ташқари гавжумлиги билан боғлиқ низоларнинг олдини олади.

Уй-жой майдонининг ижтимоий меъёри қуйидаги ҳолларда муҳим аҳамиятга эга:

• Фуқароларга давлат дастурлари орқали турар жойларни тақдим этишда.
• Квартирада яшашга рухсат этилган кишилар сонини аниқлашда.
• Суд органларида уй-жой низоларини кўриб чиқишда.

Суд амалиёти шуни кўрсатадики, уй-жой майдонининг ижтимоий меъёрини бузиш уй-жой шароитларини яхшилаш, кўчириш ёки берилган уй-жой майдонини кенгайтириш тўғрисидаги талаблар учун асос бўлиши мумкин.

Вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликлари каби маҳаллий ҳокимият органлари уй-жой майдонининг ижтимоий меъёрига риоя этилишини назорат қилишлари шарт. Улар қуйидагилар учун масъулдирлар:

• Фуқароларни белгиланган меъёр доирасида уй-жой билан таъминлаш.
• Турар-жой майдонларини жойлаштириш ва тақсимлаш қоидаларига риоя қилинишини назорат қилиш.
• Давлат дастурлари доирасида аҳолининг уй-жой шароитларини яхшилаш.

Ушбу чора-тадбирлар уй-жой билан таъминлашнинг шаффоф ва адолатли тизимини шакллантиришга хизмат қилади.

Уй-жой майдонининг ижтимоий меъёрига риоя қилиш фуқароларнинг турмуш сифатига бевосита таъсир кўрсатади:

• Яшаш қулайлиги: ҳар бир киши дам олиш ва ишлаш учун етарли майдонга эга бўлади.
• Квартиралардаги тирбандликни камайтириш: чекланган майдонда ҳаддан ташқари кўп одамларнинг яшашининг олдини олиш.
• Санитария-гигиена шароитлари: майдон меъёрларига риоя қилиш турар-жой биноларида тозалик ва тартибни сақлаш имконини беради.

Натижада ижтимоий меъёрга амал қилиш аҳолининг саломатлиги, руҳий ҳолати ва умумий турмуш даражасининг яхшиланишига ёрдам беради.

Ўзбекистонда уй-жой майдонининг минимал ижтимоий меъёри - ҳар бир кишига 16 квадрат метр, ногиронлар учун кўпайтирилган ва айрим тоифадаги фуқароларга қўшимча майдон ажратилган. Ушбу меъёрлар фуқароларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилади ва қулай яшаш шароитини таъминлайди.