Собиқ «Тоштурма» ўрнида қўп қаватли уй ёки меҳмонхона қурилиши мумкин

Тошкентнинг Юнусобод тумани, Намаган кўчаси 1-уй манзилида жойлашган 1-сонли тергов ҳибсхонаси халқ орасида “Тоштурма” номи билан машҳур бўлган. У ерда узоқ йиллар давомида терговдаги шахслар сақланган. 2018 йилда ҳибсхона фаолияти тўхтатилиб, унинг функциялари Зангиота туманидаги янги муассасага кўчирилган.

2028 йилда ҳудуд Тошкент шаҳар ҳокимлиги балансига ўтказилиб, барча зарур инфратузилмага эга замонавий хиябон ва дам олиш маскани қуриш вазифаси юклатилган эди. Бироқ ортидан кўп йиллар ўтса-да, бу вазифа ҳали тўлиқ бажарилмаган.

2025 йил 6-октябрда Сенатнинг Агросаноат, сув хўжалиги ва экология қўмитаси раиси ўринбосари Сайёра Абдикаримова Тошкент шаҳар ҳокими Шавкат Умурзоқов номига расмий сўров йўллади. Унда “Тоштурма” ҳудудидаги қурилиш вазияти, ернинг ҳуқуқий мақоми ва аҳоли норозилиги ҳақида сўз борган.

Фуқаролар бу ердаги вазиятдан норози — ҳудуд қаравсиз ҳолда қолган, баъзи хусусий компаниялар эса ердан ўз манфаатларида фойдаланишга уриниб, қурилиш ҳаракатларини бошлагани айтилади. Шу сабабли сенатор масала бўйича жамоатчилик манфаатларини ҳимоя қилишни сўраган.

Тошкент шаҳар ҳокимлиги маълумотига кўра, 2020 йил 7-октябрдаги қарор асосида “Огнеупор” корхонасига 2,9 гектар ер майдони компенсация сифатида берилган.

Бу ер аввал корхонага тегишли бўлган Чинобод кўчасидаги объект бузилгани учун ажратилган. 2021 йил 5-октябрда ер майдонининг доимий фойдаланиш ҳуқуқи давлат рўйхатидан ўтказилган.

Шунингдек, 76 м² майдонли маъмурий бинога лойиҳа тасдиқланган ва қурилиш 2024 йил апрелда якунланган. Бироқ кейинчалик ҳудуд консервация зонасига киритилган, яъни бу ерда турли объектлар қуриш вақтинча тақиқланган.

Ишчи гуруҳ ҳудудда ўрганиш ишларини ўтказганида маълум бўлишича, “Огнеупор” дастлаб бу ерда саноат объекти — ёнғинга чидамли материаллар ишлаб чиқариш корхонаси қурмоқчи бўлган.

Бироқ ҳудуд аҳоли турар жойлари билан ўралгани учун бу ғоя рад этилган. Шундан сўнг компания бу ерда замонавий меҳмонхона қуриш режасини таклиф қилган, аммо молиявий сабабларга кўра лойиҳа тўхтаб қолган.

2022 йилда ва 2025 йил бошида корхона ерни хусусийлаштириш учун ариза берган, аммо Тошкент шаҳрининг Бош режасига кўра, ҳудуд консервация зонасида экани учун бу таклиф рад этилган.

Шу билан бирга, агар ер консервация зонасидан чиқарилса, инвестор жалб этилиб, кўп қаватли турар-жой ва маиший хизмат кўрсатиш объектлари билан меҳмонхона қуриш режаси борлиги маълум қилинган.

1. 1Хиёбон лойиҳаси қайта фаоллаштирилиши Агар давлат қароридан қайтилмаса, “Тоштурма” ҳудудида аввал режалаштирилганидек, дам олиш маскани ёки хиёбон қурилиши эҳтимолдан холи эмас. Бу вариант аҳоли манфаатига яқин.
2. 2Меҳмонхона ёки турар-жой қурилиши Консервация зонаси мақоми ўзгартирилса, ҳудуд инвесторлар учун жозибадор бўлади. Бу ҳолда ҳокимлик ва Сенат томонидан атроф-муҳитга таъсир, архитектура-шахарсозлик талаблари қатъий баҳоланиши зарур.
3. 3Қаравсиз ҳудуднинг тикланиши Ҳозирги кунда ҳудудда хавфсизлик, озодалик ва эстетика билан боғлиқ муаммолар мавжуд. Ҳар қандай вариантда уни тартибга келтириш — шаҳар муҳитининг муҳим вазифаси ҳисобланади.

Юнусобод тумани аҳолиси учун бу ҳудуд нафақат тарихий ёдгорлик, балки шахсий хотираларга бой жой ҳам ҳисобланади. Кўпчилик бу ерда оммабоп дам олиш майдони ёки маданий марказ қурилишини қўллаб-қувватлайди.

Бироқ айрим фуқаролар ҳудуднинг узоқ вақт бўш туриши ва қурилиш ҳаракатлари шаффоф бўлмаганидан норози. Шу боисда жамоатчилик фикрини инобатга олган ҳолда қарор қабул қилиниши лозим.

Собиқ “Тоштурма” ҳибсхонаси ўрнидаги ер майдони атрофидаги баҳс ҳали узоқ давом этиши мумкин. Ҳозирча ҳудуд консервация зонасида, лекин меҳмонхона ёки кўп қаватли уй-жой қурилиши эҳтимоли сақланиб қолмоқда.

Лойиҳа амалга оширилса, бу Тошкентнинг тарихий қисмидаги янги архитектура босқичини бошлаши мумкин. Аммо ижтимоий манфаат, тарихий хотира ва экология масалалари эътиборсиз қолмаслиги зарур.