Скоринг - жисмоний шахсларнинг кредитга лаёқатлилигини автоматик баҳолаш тизимидир. У молиявий муассасаларга - банкларга, микромолиявий ташкилотларга, лизинг компанияларига кредит, ипотека ёки бўлиб-бўлиб тўлаш имкониятини беришда хавфни тез ва холисона баҳолаш имконини беради.

Скоринг мижоз ва унинг молиявий соҳадаги хатти-ҳаракатлари ҳақидаги статистик маълумотларни таҳлил қилишга асосланади. Ҳар бир ариза берувчи унинг тўлов қобилияти даражасини акс эттирувчи рақамли баҳо - скоринг баллини олади. Балл қанчалик юқори бўлса, кредитни қайтармаслик хавфи шунчалик паст бўлади ва шунга мос равишда кредит олиш имконияти ва қулай шартлар тақдим этилиши эҳтимоли шунчалик юқори бўлади.

Ўзбекистонда скорингни шакллантиришда Миллий кредит бюроси - Кредит-ахборот таҳлилий маркази (КАТМ) асосий ролни ўйнайди. У барча банклар ва нобанк ташкилотларининг мижозлари тўғрисидаги маълумотларни тўплайди.

Ўзбекистонда скоринг 0 дан 500 баллгача бўлган шкала бўйича шакллантирилади:

400-500 балл - аъло тўлов қобилияти

300-399 балл - яхши

200-299 балл - ўртача

100-199 балл - паст

0-99 балл - жуда юқори хавф даражаси

Молиявий ташкилотлар кредит бериш мумкин бўлган балл чегарасини мустақил равишда белгилайдилар, лекин одатда 250-300 балл ва ундан юқори бўлган даража мақбул ҳисобланади.

Скорингни ҳисоблаш формуласи сир сақланади, аммо асосий омиллар одатда маълум:

Кредит тарихи - олдинги кредитлар бўйича тўловларнинг ўз вақтида амалга оширилганлиги.

Тўловларнинг ҳатто қисқа муддатли кечикишлари ҳам скоринг баллини пасайтиради.

Фаол кредитлар сони ва умумий қарз юки.

Даромад ва иш барқарорлиги - банклар бу маълумотларни кўпинча сўровномалар ёки ички маълумотлар базаларидан олади.

Банкларга мурожаат қилиш частотаси - қисқа вақт ичида кўп сонли аризалар молиявий қийинчиликлар белгиси сифатида қабул қилиниши мумкин.

Шахсий хусусиятлар - ёш, яшаш жойи, оилавий аҳвол ва ҳоказо.

Шуни тушуниш муҳимки, скоринг инсон аралашувисиз, автоматик тарзда ҳисобланади. Кредит бериш тўғрисидаги қарор, айниқса чакана онлайн маҳсулотлар доирасида, тобора кўпроқ фақат шу баҳолашга асосланмоқда.

Скоринг замонавий молиявий инфратузилма экотизимининг асосий элементидир. У кредитлашни янада шаффоф қилади, қарор қабул қилиш жараёнларини тезлаштиради, инсон омили ва субъектив хатолар хавфини камайтиради.

Қарз олувчи учун бу қуйидагиларни англатади:

Мурожаатга тез жавоб

Тасдиқлашнинг шаффоф мезонлари

Ўз молиявий обрўсини яхшилаш имконияти

Скоринг тизими, шунингдек, ипотека ва истеъмол кредитлари, онлайн-банкинг ҳамда умуман финтеч-ечимларни ривожлантиришда ҳам муҳим роль ўйнайди.

Ўзбекистонда ҳар бир фуқаро ўзининг кредит тарихи ва скоринг бали ҳақидаги маълумотларни бепул олиш ҳуқуқига эга. Буни қуйидагича амалга ошириш мумкин:

Банклар орқали

Кредит бюроларининг онлайн хизматлари орқали (агар бундай функциялар мавжуд бўлса)

Ягона интерактив давлат хизматлари портали орқали

Яқин келажакда ипотека, автокредит ёки катта миқдордаги қарз олишни режалаштираётган бўлсангиз, ўз кредит балингизни мунтазам равишда кузатиб бориш тавсия этилади.

Кредитлар бўйича тўловларни кечиктирмаслик.

Бир вақтнинг ўзида кўп кредит аризалари топширмаслик.

Фойдаланилмаётган кредит линияларини ёпиш.

Ижобий кредит тарихини аста-секин шакллантириш.

Барқарор даромадни сақлаб қолиш ва қарз юкини паст даражада ушлаб туриш (даромаднинг 50 фоизидан ошмаслиги керак).

Скоринг - бу банк хизматларидан фойдаланиш имкониятини белгилайдиган рақамли профиль ҳисобланади. Айнан шу кўрсаткич асосида банк мижоз билан ҳамкорликни давом эттириш ёки эттирмаслик ҳақида қарор қабул қилади. Скоринг тамойилларини тушуниш ва ўз кредит тарихига эътиборли муносабатда бўлиш нафақат кредит олиш имкониятларини оширади, балки ипотека бўйича яхшироқ шартларга эришиш имконини ҳам беради.

SalomUy билан ўз скорингингизни билиб олинг ва ипотеканинг энг яхши шартларига эришинг!

Кредит балингизни аниқлашда ёрдам берамиз ва айнан сиз учун энг қулай фоиз ставкаларига эга банкларни танлаймиз.